تامین برق صنایع در ایران به‌صورت سنتی، مستقیما از نهادهای دولتی تهیه‌کننده انرژی برق مانند وزارت نیرو انجام می‌شد. در سال‌های اخیر، ساختار عرضه انرژی برق در ایران تغییر و از تولید انحصاری دولت خارج شده است. بنابراین صنایع بزرگ و مشترکین با مصرف متوسط می‌توانند از دو طریق برق موردنیاز خود را تامین کنند که شامل قرار داد دوجانبه برق و بورس انرژی خواهد شد.
قرار داد دوجانبه برق چیست؟
قرار داد دوجانبه برق به معنای قرارداد مستقیم بین یک عرضه‌کننده و یک مصرف‌کننده است. در این قرارداد، برق تولیدی نیروگاه‌ها به‌طور مستقیم به مصرف‌کننده نهایی عرضه و نقش دولت به‌عنوان واسطه حذف می‌شود. مطابق مصوبه هیات وزیران مورخ 20/07/1399 به شماره 82357/ت 57467 هـ، و مصوبه وزارت نیرو به تاریخ 02/09/1399 به شماره 100/30/34585/99 کلیه مشترکین صنعتی با دیماند بالای 5 مگاوات موظف به تامین برق خود از طریق قراردادهای دوجانبه و یا سایر روش‌های متداول در بورس انرژی هستند.
لذا موضوع انعقاد قراردادهای دوجانبه از پشتوانه‌ها و حمایت‌های قانونی لازم برخوردار است. باتوجه‌به این بخشنامه، تنها مشترکین صنعتی با ظرفیت قراردادی بالای 5 مگاوات امکان خرید برق دوجانبه به‌صورت مستقیم را دارند. توافق دوجانبه برق تنها یک مبادله مالی محسوب می‌شود و پس از انعقاد آن، مسیر برق دریافتی تغییری نمی‌کند.
در حال‌حاضر قرارداد های دوجانبه تحت نظارت دولت و وزارت نیرو قرار دارند. این قراردادها تحت نظارت مستقیم شرکت مدیریت شبکه برق ایران ثبت می‌شوند و قدرت انعطاف‌پذیری بالایی دارند.
مزایای قرار داد دوجانبه برق
- مصرف هر دوره شما در پایان دوره اعلام خواهد شد.
- در صورتی‌که 1.2 بیشتر از قیمت بازار برق مصرف کنید، مشمول جریمه نخواهید شد.
- شما می‌توانید قیمت توافقی و جدا از نرخ بازار در قراردادتان تعریف کنید که از نظر اقتصادی نیز به‌صرفه‌تر و منجر به کاهش چشمگیر هزینه‌ها خواهد شد.
- امکان خرید برق از عرضه‌کننده دلخواه وجود دارد
- قرارگرفتن در اولویت آخر اعمال مدیریت مصرف؛ به این معنا که در صورت اعلام خاموشی، صنعت شما به‌عنوان یک مشترک ضروری شناخته خواهد شد و تا آخرین لحظه قطع نمی‌شود.
- در صورت قطع تولیدبرق توسط تولیدکننده طرف قرارداد، مدیریت شبکه برق ایران که بر تمام قراردادها نظارت دارد قبول مسئولیت خواهد کرد و تا پایان قرار داد دوجانبه برق، برای تامین انرژی با همان شرایط اقدام می‌کند.
دیگر مزیت های دوجانبه بودن قرارداد برق
- برق مصرفی شما با نرخی کمتر از تعرفه‌های وزارت نیرو حساب خواهد شد.
- این روش در مقایسه با قراردادهای بخش دولتی انفعطاف بیشتری دارد. به عنوان مثال، شما می‌توانید با رضایت هر دو طرف، شرایط پرداخت توافقی یا اقساطی و سررسید اقساط تعریف کنید.
- تامین برق صنایع شما مستقل از عرضه‌کننده دولتی یا خصوصی که با آن‌ها قرارداد بسته‌اید خواهد بود. به این معنا که قرارداد دوجانبه، صرفا یک قرارداد مالی است و تامین برق شما توسط شبکه سراسری برق و بدون تغییر مسیر انجام می‌پذیرد.
- با استفاده از قرارداد دوجانبه، مزایایی مانند پاداش کاهش مصرف تابستانی برای شما در نظر گرفته خواهد شد.
معایب قرار داد دوجانبه برق
- عدم وجود امکان خرید برق به‌صورت بازه‌ای (کم باری، میان باری، پرباری)
- لزوم تنفیذ الحاقیه نیابت نزد مالک شبکه (برق منطقه‌ای یا شرکت توزیع)
بورس انرژی چیست؟
بورس انرژی ایران دارای سه بازار فیزیکی، مشتقه و فرعی است. در اینجا تنها دو بازار اول موردبحث هستند.
- بازار فیزیکی : سه تابلوی برق، نفت و گاز، و تابلوی سایر حامل‌های انرژی
- بازار مشتقه : سه تابلوی قرارداد سلف موازی استاندارد، قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله
معاملات برق در بورس انرژی ایران با استفاده از قراردادهای سلف موازی انجام می‌گیرد. قرارداد سلف موازی قراردادی است که در بازار مشتقه معامله می‌شود و بر اساس آن، مقدار معینی از دارایی پایه براساس مشخصات قرارداد به‌فروش می‌رسد.
وجه قرارداد باید زمان معامله تعیین و بر اساس زمان‌بندی تعیین‌شده پرداخت شود تا تحویل دارایی پایه در سررسید صورت گیرد. در طول دوره معاملاتی، خریداران می‌توانند قراردادهای خود را با همان قیمتی که خریدند به شخص دیگری بفروشند.
مقایسه بورس انرژی و قراردادهای دوجانبه برق
خرید برق از بورس انرژی و قرار داد دوجانبه برق 2 روش متداول و محبوب برای تامین انرژی برق صنایع در ایران در نظر گرفته می‌شود. انتخاب روش خرید از بین این 2 مورد، بستگی به استراتژی کسب‌وکار شما، الگوی مصرفی، میزان مصرف و نوع کارتان بستگی دارد. در ادامه، ویژگی‌های هر یک از این روش‌ها بیان شده است تا بتوانید بهتر در این زمینه تصمیم بگیرید:
بورس انرژی
- خریداران و فروشندگان با شرکت‌های کارگزاری ارتباط دارند و از حیث فنی تابع دستورات مرکز راهبری هستند.
- خریداران و فروشندگان با پذیرش مقررات بورس و اخذ عضویت در بورس (دریافت کد بورسی) نسبت به معامله اقدام می‌نمایند.
- معاملات در هر روز جهت تحویل در بازه‌های زمانی مختلف (ساعتی، روزانه، هفتگی، ماهیانه، فصلی و سالیانه) در زمانه‌ای اوج بار، میان‌بار و کم‌بار انجام می‌گیرد.
- تسویه معاملات بسته به نوع قرارداد به شکل نقدی و در زمان معامله و پیش از شروع دوره مصرف خواهد بود.
- ریسک خرید در این روش باتوجه‌به نوع خرید سلف برق بسیار بالا است و در صورت بروز خاموشی منجر به ازبین‌رفتن حجم خریداری‌شده از بورس می‌شود.
اهمیت قرار داد دوجانبه برق
- خریداران و فروشندگان مستقیما با یکدیگر ارتباط دارند و به‌صورت دوجانبه بر سر قرارداد تامین برق توافق خواهند کرد.
- خریداران و فروشندگان مطابق با مفاد قرارداد فی‌مابین (مدت قرارداد از یک ماه تا دوازده ماه) اقدام به معامله می‌کنند.
- امکان معاملات ساعتی، روزانه و هفتگی وجود نداشته و معاملات به‌صورت ماهیانه و بار پایه انجام می‌شوند.
- تسویه معاملات با توجه به قرارداد و توافق صورت‌گرفته غیرنقدی و پس از اتمام دوره مصرف است.
- ریسک خرید بسیار پایین، باتوجه‌به شرایط صدور فاکتور پس از اعلام مصرف در آخر دوره خواهد بود.
- در قرار داد دوجانبه برق، برخلاف بورس انرژی، هیچ‌گونه کشف قیمتی صورت نمی‌گیرد.
جمع‌بندی
قرار داد دوجانبه برق و بورس انرژی هر دو از روش‌های متداول تامین برق صنایع هستند و هر کدام باتوجه‌به ویژگی‌های کسب‌وکار و ترجیحات صنایع به نوبه خود مناسب و مقرون‌به‌صرفه هستند. شما می‌توانید با تماس با کارشناسان شرکت تامین انرژی پایدار آرارات، روش مناسب خود را برگزینید و اقدام به عقد قرارداد کنید.